Spor, insanların sosyal, kültürel, fiziksel ve psikolojik özelliklerinin gelişimlerine katkı sağlayan, uluslararası ilişkilerde rol oynayan, sosyal kitleleri etkileyen evrensel bir faaliyet alanıdır. Çağımızda spor bir insan hakkı olarak görülmekte ve eğitim, sağlık, güvenlik gibi sosyal hak ve özgürlükler arasında değerlendirilmektedir.
Toplumlarda tüm kesimlere spor yapılabilirliğin sağlanması sporun demokratikleşmesi ve sporda adaletin sağlanması ile yakından ilişkilidir. Demokratikleşme, toplumların sosyal kurumları aracılığıyla sağlanabilmektedir. Bu bağlamda önemli evrensel bir değer olan spor ve fiziksel aktivite yerel yönetimlerin hizmetleri içinde yer almaktadır. Yerel yönetimlerin hizmetlerini adaletli sunması, ürettikleri politikalarla belirlenebilir. Adalet ürettim ve dağıtım faaliyetleri ile ilgili toplumsal ve kurumsal düzenlemeleri içerir.
Öyleyse yerel yönetimlerin spor politikaları neler olmalıdır? Aşağıdaki başlıklar yerel yönetimlerin spor politikaları olarak önerilebilir.
1. Spor Bir İnsan Hakkıdır: Sporun felsefesi “Olimpizm” tüm insanlığı kucaklayan bir kavram olarak Modern Olimpiyatların kurucusu Baron Pierre de Coubertin tarafından Dünya barışının sağlanmasına hizmet amaçlı ortaya konulmuş bir kavramdır. Uluslararası Olimpik Antlaşmanın Olimpizmin Temel İlkeleri Bölümünün 1. Maddesine göre;
“Olimpizm dengeli bir şekilde vücudun, iradenin ve beynin tüm niteliklerini çalıştıran ve birleştiren bir yaşam felsefesidir. Sporu kültür ve eğitim ile kaynaştıran Olimpizm, çaba harcamanın verdiği mutluluğu, iyi bir örnek sunmanın eğitimsel değerini, sosyal sorumluluğu ve evrensel temel etik prensiplere yönelik saygıya dayalı yaşam tarzını oluşturmayı amaçlamaktadır”
Yine bu antlaşmanın 4. Maddesine göre;
“Spor faaliyetlerine katılmak bir insan hakkıdır. Her birey herhangi bir ayrımcılığa maruz kalmaksızın, Olimpiyat ruhu içerisinde spor yapma olasılığına sahip olmalıdır. Bunu yapmak için dostluk, dayanışma ve fair-play anlayışının hâkim olması gerekmektedir”.
2. Kentte ve Köyde Herkes İçin Yaşam Boyu Spor: Herkes için spor kavramı ekonomik, kültürel, mekansal, siyasi ve cinsiyet olarak hiç bir ayrım gözetmeksizin spora katılımı anlatan bir kavramdır. Ülkemizin en temel idari yapılanması olan köylerden başlamak üzere kentlere kadar tüm yaşam alanlarında spor olanaklarının var olması, sporun tüm kesimlere ulaşılabilirliği ifade ettiği için sporda adaletin de sağlanmasına hizmet edecektir. Bu bağlamda hedefler şu şekilde belirlenebilir:
- Kentte ve köyde yaşayan çocukların, gençlerin, yetişkin ve yaşlıların hak temelli bir yaklaşımla egzersiz ve spora erişebilirliğinin planlanması
- Kentte ve köyde yaşayan toplumsal cinsiyet eşitliği temelli kadın, erkek ve diğer cinsiyet yönelimlerinin hak temelli bir yaklaşımla egzersiz ve spora erişebilirliğinin planlanması
- Kentte ve köyde yaşayan sosyal dışlanmış (ekonomik, kültürel, mekansal ve siyasi) grupların (uzun süreli işsizler, sokakta yaşayan evsizler, sokakta çalışan çocuklar, engelliler, mülteciler) hak temelli bir yaklaşımla egzersiz ve spora erişebilirliğinin planlanması
3. Kentte ve Köyde Spor Yapılabilir Engelsiz Mekanlar: Genelde son yıllarda belediyelerin daracık alanlara kondurulmuş demir ve plastik yığınlarından oluşturdukları çocuk oyun alanlarının yerine tüm kesimlerin yararlanabileceği egzersiz yapmaya elverişli yeşilliklerle donatılmış gerçek park alanlarının oluşturulması sporda engelsiz mekanların yaratılmasını sağlayacaktır. Bu bağlamda hedefler şu şekilde belirlenebilir:
- Kentte ve köyde yaşayan çocukların, gençlerin, yetişkinlerin, yaşlıların ve engelli bireylerin de egzersiz ve spor yapabileceği alanların düzenlenmesi.
- Kentte ve köyde ortak kullanım alanlarının spor mimarisine hizmet edecek şekilde planlanması ve düzenlenmesi.
- Kentte ve köyde ortak kullanım alanlarının sosyal dışlanmış grupların da egzersiz ve spor yapabileceği şekilde planlanması ve düzenlenmesi
4. Spor Alanında Yetişmiş İşgücünün Değerlendirilmesi: Ülkemizde yaklaşık elliye yakın kenttin üniversitelerinde beden eğitimi ve spor yüksekokulu veya spor fakülteleri bulunmaktadır. Her yıl bu bölümlerden binlerce mezun verilmektedir. Yetişmiş bu genç potansiyelin halka hizmet veren yerel yönetimlerin spor hizmetlerinde istihdam edilmesi ile hem gençlerin işsizlik sorununa çözüm olacak hem de halkın spor hizmetlerinde kalitenin yakalanması mümkün hale gelecektir. Son yıllarda Sağlık Bakanlığının obezite ile mücadele konusunda yaptığı çalışmalarda ifade edilen “Hareketli yaşamı ve üretimi teşvik eden bir kültür” yaratılmasına da büyük katkı sunacaktır.
- Spor yöneticisi olarak uzmanlaşmış bireylerin yerel yönetimlerde çalıştırılması.
- Antrenör olarak uzmanlaşmış bireylerin yerel yönetimlerde çalıştırılması.
- Rekreasyon liderlerinin yerel yönetimlerde çalıştırılması
5. Sportif Yerel Yönetimler: Belediyelerin spor ile ilgili görev ve sorumlukları 5393 Sayılı Belediye Kanununda belirlenmiştir: "Gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdî yardım yapar ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere belediye meclisi kararıyla ödül verebilir. Gıda bankacılığı yapabilir" şekildedir. Bu olanakların gerçek anlamda hedef kitlenin yaşam boyu spor yapmasına hizmet edecek şekilde kullanılması gerekmektedir.
Düzenli fiziksel aktivite yapma kültürünün geliştirilebilmesine hizmet edebilecek kültürel özellikleri yansıtan spor mini spor olimpiyatlarının paydaşlarla birlikte organize edilmesi kültürün sürdürülebilirliği açısından da önem taşımaktadır.
- Kentte ve köyde yöresel spor oyunlarını da barındıran mini olimpiyatlar düzenlenmesi
- Kentte ve köyde yaşayanlara yönelik yaşam boyu egzersiz programlarının düzenlenmesi
- Amatör sporun alt yapısı için spor organizasyonları düzenlenmesi
- Kentin ve köyün spor kulüplerine lojistik destek sağlanması
Yerel yönetimlerin tüm bu hedefleri gerçekleştirebilmesi paydaşlarla olanaklıdır. O zaman bu paydaşlar; Gençlik ve Spor Bakanlığı, Spor Federasyonları, Spor Kulüpleri, Milli Eğitim ve Sağlık Bakanlığı, Üniversiteler, Sivil Toplum Kuruluşları olmalıdır.